FAZLA ÇALIŞMA VE UGBT NEDİR ?

Bu sorunun cevabı için ilk başta en çok karıştırılan Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Kavramları Arasındaki Farklarını bilmemiz gerekmektedir.

Fazla çalışma; Kanunda yazan koşullar çerçevesine haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İş Kanunu'nun 63. maddesinin 2. fıkrası uyarınca denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini (45 saati) aşmamak koşulu ile çalışma süresi bazı haftalarda kırk beş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Buna karşılık denkleştirme yapılan hallerde toplam çalışma süresinin haftalık ortalaması 45 saati aşarsa, aşan süreler fazla çalışma sayılır. 

4857 sayılı İş Kanunu'nda fazla çalışmalardan farklı olarak "fazla sürelerle çalışma" kavramına da yer verilmiştir. 

İK. m.41/3 uyarınca haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği durumlarda, kırk beş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. 

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma arasında esasen iki fark bulunmaktadır; Bunlardan ilki, fazla süreli çalışmanın; haftalık çalışma süresinin, sözleşme veya toplu sözleşme ile kanuni haftalık çalışma süresi olan 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, sözleşmede belirlenen haftalık çalışma saati ile yasal 45 saat arasındaki süreye tekabül etmesidir. Örneğin; toplu iş sözleşmesi ile çalışma saati haftalık 35 saat olarak belirlenmişse, haftada 35 saatin üzerinde yapılan çalışmalar "fazla sürelerle çalışma", 45 saatin üzerinde yapılan çalışmalar ise "fazla çalışma" olarak kabul edilecektir.  İkincisi ise fazla sürelerle yapılan çalışmanın karşılığının, fazla çalışma için verilecek karşılıktan daha az olmasıdır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 si oranında zamlı olarak ödenmesi gerekirken, fazla sürelerle çalışmalarda ise her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 si oranında zamlı olarak ödenmesi gerekmektedir.

 

UGBT Nedir ? 

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde çalışan işçilerin elde edeceği ücrete Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti (UBGT) denir.

 

İşçilerin Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmelerinde veya iş sözleşmelerinde kararlaştırılabilir. Sözleşmede böyle bir hüküm bulunmaması durumunda Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde çalışması için işçinin onayı gerekmektedir.

 Ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde işçiler çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak ancak tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Yani işçi çalışmasa bile genel tatil günü için bir günlük yevmiyesini alır. Ayrıca bir de çalıştırılırsa bir yevmiye daha alır. Bununla birlikte üstüne bir de bu günlerde işçi fazla mesai yaparsa saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle yani normal yevmiyesinin 1,5 katını da ayrıca alacaktır.

 4857 sayılı İş Kanunu’nun ”Genel Tatil Ücreti” başlıklı 47. maddesine göre ”Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.” denilmiştir. Kanunda da açık bir şekilde belirtildiği gibi, işçi tatil gününde çalışırsa, bir iş karşılığı olmaksızın yasa gereği kazandığı bir günlük ücretine ek olarak o güne ait çalışmasının karşılığı olan ücrete yani toplam olarak iki günlük ücrete hak kazanacaktır.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil ücreti her tatil günü için işçinin bir günlük brüt ücretidir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 50. maddesine göre “Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.”

Ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı için dava açıldığında açıldığı tarihten itibaren geriye doğru son 5 yıl içindeki ulusal bayram ve genel tatil ücretleri hesaplanacaktır.